طی روزهای گذشته دو رویداد غیرمعمول درباره موساد و برنامه بالقوه آن برای ترور رهبران حماس اتفاق افتاد. از سویی بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل به صورت علنی گفت که موساد هرجایی در دنیا به سراغ رهبران حماس خواهد رفت. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که این دستورات معمولا مخفیانه داده میشوند. از سوی دیگر گزارشهیی منتشر شد که نشان میداد موساد در قطر، محل استقرار فعلی اکثر رهبران حماس، آنها را هدف قرار نخواهد داد.
بنیامین نتانیاهو، روز چهارشنبه در کنفرانس خبری مشترکی با یوآو گالانت، وزیر دفاع و بنی گانتز، وزیر جنگ اسرائیل به صورت علنی از صدور دستور مبنی بر اقدام موساد علیه رهبران حماس از جمله در خارج از غزه خبر داد.
او ضمن اشاره به «توافق آتشبس موقت» گفت که «در این توافق هیچ تعهدی مبنی بر این که در زمان اجرای آن اقدامی علیه رهبران حماس انجام نشود، وجود ندارد.»
گالانت هم به طور خاص با اشاره به رهبران خارج از نوار غزه حماس همچون خالد مشعل و اسماعیل هنیه گفت: «آنها هرجای جهان هم که باشند در وقت اضافه زندهاند. همه آنها مرده متحرک هستند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در همین حال ژرژ ملبرونو، خبرنگار فیگارو به نقل از منابع خود مدعی شد که که «نتانیاهو به دوحه متعهد شده است که اسرائیل علیه رهبران حماس ساکن قطر، اقدامی نکند.»
به گزارش فیگارو، قطر تضمینهایی را مبنی بر این که موساد در خاک این کشور عملیاتی انجام نخواهد داد، دریافت کرده است.
همچنین فیگارو گزارش داد که «دوحه پیششرطهای خود را چند هفته پیش از ایفای نقش میانجیگری در موضوع رهایی گروگانها به اسرائیل ارائه کرده است.»
البته برخی مقامات اسرائیلی که انتظار میرود از چنین تعهداتی آگاه باشند، درباره آن ابراز بیاطلاعی کردهاند. اما اورشلیمپست هم بهطور تلویحی این تعهدات اسرائیل را تایید کرد.
البته این که نتانیاهو بدون اطلاع حتی برخی از مقامات دفاعی، دستوراتی در مورد مسائل امنیت ملی صادر کند، سابقه داشته است: برای مثال تصمیم به سفارش تعداد بیشتری زیردریایی هستهای از آلمان.
یکی از سخنگوهای دفتر نخستوزیر با اشاره به اظهارات علنی نتانیاهو مبنی بر دستور به موساد برای تعقیب رهبران حماس در هرجای دنیا؛ گزارشهای فیگارو و اورشلیمپست را خلاف واقع خواند. اما اگر واقعا چنین تعهداتی مطرح شده باشد چطور؟
نخست این که برخی از مقامات ارشد حماس بهطور مرتبط در لبنان و ترکیه حضور دارند و گاهی اوقات به سوریه و ایران هم سفر میکنند. در نتیجه رها کردن قطر به عنوان پناهگاهی امن برای آنها مانعی برای موساد در جهت هدف قرار دادن آنها ایجاد نمیکند.
اما برخی از آنها ساکن قطرند. در واقع در آینده اکثر آنها ساکن قطر میشوند.
اسرائيل بهرغم تسلط بر شمال غزه که به نظر میرسد حتی اخیرا سکونتگاه رهبران حماس بود، در ردیابی یحیی سنوار، رهبر حماس و محمد ضیف، رهبر شاخه نظامی این گروه ناکام مانده است.
اورشلیم پست این پرسشها را در این زمینه مطرح میکند: «چه چیزی مانع فرار آنها از طریق صحرای سینا به قطر شده است؟ آیا ممکن است نتانیاهو در آینده به توافقی تن دهد که در قبال موافقت با فرار رهبران حماس به قطر، چند گروگان اسرائیلی آزاد شوند؟ و اگر مشخص شود که قطر تنها پناهگاه امن آنها است، آیا رهبران حماس از کشورهای دیگر به آنجا نخواهند رفت؟ هدف نتانیاهو چیست و با این اقدامات به چه میخواهد برسد؟»
این نشریه در ادامه مینویسد، احتمالا اعلام علنی نتانیاهو همزمان با تهدید رهبران حماس و زیر فشار گذاشتن آنها برای موافقت با آزادی گروگانها، بیشتر مصرف داخلی داشته است. اما این که آیا چنین کاری ارزشاش را داشت یا نه، احتمالا به سرنوشت جنگ، گروگانها و اقدامات آینده موساد در قبال رهبران حماس بستگی دارد.
اگر فرض کنیم که تعهدات نتانیاهو به قطر واقعی باشد، احتمالا هزینهای است که او باید در قبال دستیابی به توافق برای آزادی گروگانها میپرداخت.
در واقع اگر قطر مجبور بود که نگران جان مقامات حماس باشد، چگونه میتوانست در همان شهری که مقامات موساد برای بخشی از مذاکرات حضور داشتند، میزبان رهبران حماس باشد؟
هیچ تهدیدی متوجه رهبران حماس ساکن قطر نیست؟
نخست این که صحرای سینا به طور مستقیم به قطر متصل نیست و خود میتواند محل مناسبی برای حمله به رهبران حماس باشد. دیگر کشورهایی هم که رهبران حماس برای رسیدن به قطر استفاده میکنند هم میتواند برای حمله به آنها مورد استفاده موساد قرار گیرد.
اورشلیمپست مینویسد، حتی اگر رهبران حماس ساکن قطر شوند، بعد از مدتی ممکن است فکر کنند که میتوانند از آنجا مخفیانه خارج شوند و احتمالا فراخوانهای تامین مالی و جلب حمایت جمهوری اسلامی ایران یا حفظ کنترل بخشهای کلیدی در لبنان، ترکیه، سوریه و کشورهای دیگر برای آنها الزامی است. موساد نشان داده که قادر است در همه این کشورها عملیات انجام دهد.
براساس این گزارش، در آخر هم، هر تعهدی به قطر میتواند تاریخ انقضا داشته باشد. اگر همه گروگانهای اسرائیلی به خانه برگردند، کشته شوند و یا دور از دسترس اسرائیل قرار گیرند، تعهد اسرائیل به قطر مبنی بر آن که مقامات حماس از هر تهدیدی در این کشور در امان باشند، تنها به منافع مشترک آتی تلآویو و دوحه وابسته است.
اگرچه اسرائیل پیشتر به برخی کشورها در حاشیه پیمان ابراهیم چنین تعهداتی داده است، اما این تعهدات در مسیرهدف عادیسازی روابط بوده است و این عادیسازی عاملی تعیین کننده است که قطر حتی به آن نزدیک هم نیست.
اورشلیمپست در ادامه اینگونه نتیجهگیری میکند که «در نتیجه اگرچه رهبران حماس در پی نقش قطر به عنوان میانجی در کوتاه یا میان مدت در امان خواهند بود اما احتمالا برای مدت طولانی خواب آسوده نخواهند بود.»